Bokeh là gì? Những ống kính có Bokeh dị trong nhiếp ảnh
Khi chụp ảnh, chúng ta thường thấy những vòng tròn nhỏ xuất hiện ở Background, điều này càng được thể hiện rõ hơn khi chúng ta chụp ảnh vào buổi tối. Các vòng tròn nhỏ này càng thể hiện rõ nét và lung linh hơn nhờ những ánh đèn. Vậy có bao giờ bạn thắc mắc chúng là gì và yếu tố nào để tạo ra chúng? Những vòng tròn nhỏ đó được gọi là Bokeh, một trong những đặc trưng trong nhiếp ảnh.
Bokeh là thuật ngữ dùng để chỉ vùng ảnh nằm ngoài điểm nét. Khi nhắc tới bokeh chúng ta thường nhắc tới độ mịn hay mức độ phân biệt các chi tiết khác nhau và đặc trưng về hình dạng của các chi tiết sáng ở vùng không nét như bokeh "tròn" hay "méo" hay mang các hình dạng đặc biệt. Chất lượng của bokeh phụ thuộc vào chất lượng thấu kính, hình dạng vòng khẩu và việc có hay không bộ lọc làm mịn thiết kế ngay trong ống kính.Trong bài viết này này, Photoking sẽ thống kế những ống kính cổ điển có bokeh đặc trưng nhất , dị nhất và độc đáo nhất trong lịch sử nhiếp ảnh thế giới.
1. Bokeh Mịn
1.1. Minolta 135mm f/2.8 STF
Đây là ống kính Minolta/Sony ngàm A chỉ có thể lấy nét bằng tay (MF) Để làm mịn bokeh, Minolta đã lần đầu tiên sử dụng bộ lọc làm mịn Apodization đặt ngay sau lỗ khẩu. Ống kính Minolta 135mm f/2.8 STF có 2 vòng khẩu, một vòng 9 lá điều khiển qua máy ảnh ở chế độ ưu tiên khẩu A và một vòng 10 lá khẩu tròn có thể chỉnh được trực tiếp trên ống kính như ý muốn. Do bản chất bộ lọc làm mịn cũng giống như bộ lọc trung tính ND, lượng ánh sáng đi qua ống kính bị giảm nên giá trị T (transmission) của ống kính chỉ đạt T4.5 mặc dù giá trị khẩu độ là f/2.8. Khi xem ảnh sample ở dưới, các bạn để ý vùng bokeh không hiện rõ các hình tròn sáng có viền rõ ràng như khi chụp bằng ống kính bình thường mà thay vào đó các chi tiết hòa lẫn vào nhau làm bokeh rất mịn.
1.2 Fujifilm XF 56mm f/1.2 R APD
Fujifilm XF 56mm F/1.2 R APD là ống kính chân dung chất lượng cao nhắm đến người dùng chuyên nghiệp của Fujifilm. Ống Fujinon XF 56mm f/1.2R APD ra đời chỉ 6 tháng sau khi Fujinon giới thiệu ống kính Fujinon XF 56mm f/1.2R. Sự khác biệt giữa 2 ống kính chính là filter Apodization trong ống 56/1.2R APD. phiên bản APD, Fujifilm đã thêm filter Apodization nhằm cải thiện độ nét, độ tuơng phản và giúp vùng bokeh mịn màng hơn, mềm hơn so với phiên bản truớc đây.
1.3 Laowa 105mm f/2 STF
Với tham vọng của một công ty sản xuất thiết bị quang học đạt được một số thành công ban đầu, năm nay Venus Laowa Optics của Trung Quốc đã ứng dụng công nghệ tương tự Minolta STF 135mm để chế tạo ống kính 105mm f/2 STF (Smooth Trans Focus) có thể dùng cho mọi máy DSLR và không gương lật. Mặc dù mức độ làm mịn của ống kính Laowa không bằng Minolta STF, giá thành thấp hơn và độ nét cao của ống kính này làm ống kính được đánh giá rất cao.
2. Bokeh xoáy
2.1 Carl Zeiss Biotar và Helios 44-2 58mm f/2
Sau Chiến tranh thế giới lần II, Hồng quân Liên Xô đã mang về từ nước Đức những bản thiết kế ống kính của Carl Zeiss và bắt đầu một giai đoạn phát triển rực rỡ của nền công nghiệp sản xuất thiết bị quang học của Nga. Máy ảnh Zenit và ống kính Helios, đặc biệt là series ống kính Helios 44 là những cái tên rất thân thuộc với người dùng bình dân, cho tới tận ngày nay. Helios 44-2 58mm f/2 là bản sao của ống kính Biotar 58mm f/2 của Carl Zeiss và với những cải tiến nhất định, chất lượng của nó còn có phần nhỉnh hơn. Đặc trưng của cả Biotar và Helios 44-2 là bokeh xoáy vòng, mặc dù không phải ai cũng thích nhưng nó cũng có những tác dụng nhất định làm nổi bật chủ thể khi được chụp đúng cách. Helios 44-2 nổi tiếng nhất do số lượng được chế tạo rất nhiều, giá thành rẻ và có mức độ xoáy cao nhất.
2.2. Helios-103 53mm f/1.8
Nếu bokeh xoáy của Helios 44-2 là quá nhiều đối với bạn, Helios-103 có thể là lựa chọn tốt hơn do mức độ xoáy kém hơn và vùng bokeh ít gây mất tập trung hơn, ngoài ra là mức độ sắc nét ở trung tâm, độ mỏng DOF ống kính này đều nhỉnh hơn. Tuy nhiên, Helios-103 không có liên hệ gì với series Helios-44 mặc dù cũng được sản xuất ở Nga (nhà máy CCCP). Khác với Helios 44, Helios-103 là ống kính dành cho máy Range finder, ngàm Contax RF, nên nếu bạn muốn dùng nó trên máy DSLR hay máy không gương lật thì cần tìm đúng loại ngàm chuyển từ Contax RF sang ngàm bạn cần dùng.
2.3. Cyclop, Helios-40, Helios 40-2 85mm f/1.5 và Biotar 75mm f/1.5
Khác với trường hợp Helios-103, Helios-40 và 40-2 dành cho các bạn thấy bokeh của Helios 44-2 chưa đủ xoáy hoặc có nhu cầu chụp tiêu cự dài hơn. Cũng như Helios-44, Helios-40 cũng là phiên bản làm theo 1 ống kính Carl Zeiss Biotar (75mm f/1.5). Ra đời từ những năm 1960, Helios-40 ban đầu có thiết kế rất giống Biotar với màu vỏ bạc, ngàm M39, sau đó được nâng cấp lên bản 40-2 (cũng là bản phổ biến nhất hiện nay) với ngàm M42 và sơn màu đen. Ngoài ra Helios 40 còn có một phiên bản dùng làm ống nhòm đêm, tên là Cyclop H3-T, có cùng cấu tạo thấu kính nhưng không hề có lá khẩu hay vòng lấy nét. Gần đây, công ty Zenit đã hồi sinh lại Helios 40-2 với thiết kế mới Helios-40-2-N, ngoài ngàm M42 còn có ngàm Nikon, Canon để phục vụ các máy DSLR, tuy nhiên chất lượng quang học gần như không có gì thay đổi so với các ống kính cũ. Ống kính này khá soft ở khẩu f/1.5 nhưng chỉ cần hạ xuống nửa khẩu là độ nét đã đủ cao.
2.4. Lomography New Petzval 85mm f/2.2 và New Petzval Bokeh control 58mm f/1.9
Tiếp tục tìm hiểu về bokeh xoáy, chúng ta không thể không nhắc tới ống kính Petzval, ít nhất là vì giá trị lịch sử của nó. Thiết kế của ống kính Petzval, do nhà toán học - vật lý học người Hungary Jozef Maximilián Petzval thiết kế ra từ đầu thế kỷ 19, là thiết kế ống kính máy ảnh cổ nhất trong lịch sử. Tính đột phá của nó là có thể làm giảm thời gian phơi sáng từ 10 phút xuống 30 giây nhờ thiết kế ống kính khẩu độ lớn. Tuy nhiên, vì là thiết kế sơ khai, ống kính Petzval có nhiều điểm giới hạn như độ phân giải thấp và đặc biệt là độ cong trường nét (field curvature) lớn. Đặc điểm này thay vì trở thành điểm yếu lại được coi như nét độc đáo của ống kính này để tạo hiệu ứng xoáy rất đặc trưng. So với các ống kính Helios, dạng xoáy bokeh của ống Petzval rất đặc trưng và dễ khiến người ta ... chóng mặt hơn. Năm 2013, hãng Lomography của Nga đã thử sức "hồi sinh" lại ống kính lịch sử này bằng một dự án Kickstarter và đạt được nhiều sự ủng hộ. Dòng ống kính Petzval này được Lomography gọi là New Petzval.
Thật quá đa dạng phải không? Với hiệu ứng bokeh đặc biệt, các bạn có thể khai thác cùng một khung hình theo phương pháp khác nhau và thêm tính thẩm mỹ cho bức ảnh. Tuy nhiên, những hiệu ứng đặc biệt này cũng đi kèm giá thành cao của những ống kính tạo ra chúng, trừ một vài ống kính bình dân như Helios 44-2. Nếu thấy hay và hữu ích hãy share để ủng hộ photoking các bạn nhé
© Copyright 2016 Công ty cổ phần Vua Ảnh - photoking.vn All rights reserved
